Makam Karuhun Pasir Limus di Kampung Pasir Limus Desa Leuwihideung Kecamatan Darmaraja

Makam Di Pasir Limus di Kampung Pasir Limus Desa Leuwihideung kalebet makam rundayan ti Prabu Lembu Agung, kitu deui kasebat dina Layang Darmaraja rundayan ti Prabu Lembu nyaeta : 


Prabu Lembu Agung (Aria Surya Agung) migarwa Hasanah putrana Hidayat ti garwana Sari Fatimah, ngarundaykeun :
a. Dalem Santapura puputra Dalem Santa Dinata.
b. Dalem Santa Dinata puputra Dalem Mangunraga.
c. Dalem Mangunraga puputra Dalem Jaya Manggala.
d. Dalem Jaya Manggala puputra Dalem Tanudipa.
e. Dalem Tanudipa puputra Dalem Dipawangsa.
f. Dalem Dipawangsa puputra Dalem Saca Manggala,
g. Dalem Saca Manggala puputra Dalem Jamanggala.

Makam Karuhun Pasir Limus di Kampung Pasir Limus Desa Leuwihideung Kecamatan Darmaraja, nyaeta :
1. Makam Embah Dalem Jamanggala
Tokoh nu utama nu aya di pamakaman karamat Situs Pasir Limus. Batu balayna tina batu alam tanpa dimodifikasi.Numutkeun carita rakyat Dalem Jamanggala tokoh anu mimiti aya Kampung Pasir Limus.

2. Makam Nyi Mas Ratna Komala Inten
Makamna aya palebah kidul wetan mbah Dalem Jamanggala. Makamna tina tatanan batu alam denahna persegi panjang, belah wetanna aya monolit.

3. Makam Eyang Dipa, Eyang Dipawangsa, Eyang Mananti
Makam-makam ieu ayana di beulah kidul kulon makam Eyang Jamanggala. Makamna ditandaan ku batu alam.

4. Petilasa Eyang Jaya Raksa (Eyang Nanti).
Patilasan ieu lokasina dibeulah wetan sakelompok makamna Eyang Dipa. Lokasina aya dina wangunan teras berundak.

Patilasan Eyang Jaya Raksa seueur nu nyebutkeun Jaya Perkasa, padahal numutkeun Kang Pangawung Rangga ti Darmaraja : "Saleresna eta patilasanna Jaya Raksa anu katelahna Eyang Nanti, anu nganti-nganti datang nu ti kulon sangeus eleh tanding, sabab ucapna kula bakal datang deui pikeun males..." 

Kitu deui Kang Pangawung Rangga nerangkeun :  "Patilasan Jaya Perkasa ayana di Lembur Nangkod,  Malah aya situs dua Eyang Martapati sareng Narapati nu dialihkeun sateuacan datang cai genangan ka caket situs Mbah Jaya Perkasa (komplek Situs Nangkod), tah nu di Nangkod Mbah Jaya Perkasa ceuk sakaol mah urut karajaan matak aya ngaran Bagelen".

Ngeunaan Makam Karuhun di Pasir Limus tiasa ditinggal dina youtube dihandap ieu kintunan youtuber Kang Andri Mulyadi ti Darmaraja, nangging upami bade ziarah ka makam Karuhun Pasir Limus kedah naek parahu ku margi caina naek deui.


Sumber tina cutatan nu kaserat dina naskah Babon Salsilah katurunan Sumedang sareng Layang Darmaraja dugi ka Dalem Dipa Manggala ngajelaskeun :
Kocap Prabu Lembu Agung (Jayadi Brata) saderek Prabu Gajah Agung (Atma Brata) apuputra Batara Sakti atanapi Haji Putih (Katerangan : Haji Putih, (sanes Prabu Aji Putih nu janten Akina), Batara Sakti apuputra Santowan Awi Luwar Darnaraja (Keterangan : sanes Santowan Awi Luar / Pangeran Bungsu anu di Cisarua Cimalaka putrana Pangeran Santri). Santowan Awiluar Darmaraja (katerangan sumber sejen mah nyeratna Batara Ayah) apuputra Dalem Maniis/Paniis, Dalem Maniis/Paniis puputra Dalem Santapura (Makam Tanjungsari anu tos kakaeueum ku Jatigede), Dalem Santapura apuputra Dalem Tumenggung Jagasatru Darmaraja, Dalem Jagasatru puputra : Dalem Dipa Manggala, salah sawios putrina nyaeta Nyimas Srikandi dipigarwa Dalem Wangsa Soebaya.
Hapunten bilih lepat namina Istrina Dalem Wangsa Soebaya, margina tos kirang jelas seratanna.

Sumangga bilih aya katerangan nu langkung paos. 

Upami rundayan saterasna mah teu kacutat dinu buku, rupina kedah nyalusur sarsilah nu aya di Darmaraja.

Hatur nuhun sateuacanna.

Pupuh Cai, Seuneu, Angin Jeung Bumi


Pupuh Kinanti

CAI
Eta mah Cai ti gunung, asal ti Sa’ab jaladri,
peuting sumawonna beurang, estu henteu pisan cicing, 
gawena neangan jalan, perjalanan geusan balik.

Ngocor nyukcruk-nyukcruk gunung, nyusukan malipir pasir,
sakur lebak ka eusian, balong, sumur kitu deui,
tegal, kebon, pasawahan, mawatna pa tani mukti.

Nagara ge jadi subur, hurip abdi, waras nagri,
pangeusi alam sarehat, sato-hewan kitu deui,
kokotor ge dibersihan, lantaran jasa ki Cai.

Kitu kersaning Hyang Agung, jembarna Nu Maha Suci, 
Cai maju ka lautan, sa-jajalan jeung babagi, 
taya nu teu kabagian, jeung sesana teu sa-eutik.

Ari geus dekeut ka laut, matak ketir nu ninggali,
risi sieun ku gedena, aworna laut jeung Cai,
nya dingaranan sagara, Cai geus pulih ka jati.

Tapi dasar Cai hirup, sanajan geus di jaladri,
taya ereunna ngiriman, sa’abna nyaian deui,
samalah reujeung Nguyahan, ka sakabeh Abdina Gusti.

Sangkan maranut ka Rasul, baroga rasa sajati,
ngarasakeun ka sasama, daek silih beuli ati,
sangkan pada salametna, ulah pisan hiri dengki jail kaniyaya

Kapan manusa teh luhung, piraku eleh ku Cai,
 sanajan pinter carita, taya gunana sa-eutik,
lamun teu rejeung buktina, matak bosen anu nyaksi.

Abdi-Gusti ngucap : NuHUn, ka Cai nu mawa hurip,
ka Uyah nu mawa rasa, sanajan mawa birahi,
jeung mawa nafsu sawiah, ni’mat mun reujeung pamilih.

Disarengan ku panuhun, mugi-mugi Abdi-Gusti,
tiasa nyumponannana, sacara Kawulaning Gusti, 
nya manut ka Rosulullah, ngalakonan Nu Sa-Jati


SENEU
Ayeuna Seuneu nu hurung, asal ti Mata Poe pasti, 
ayana dimana-mana, sarta teu beda ti cai, 
pada nareangan jalan, balik ka geusanna jadi.

Boh di sawah boh di dapur, di jalam atawa kai,
di barang di sato-hewan, hawa Seuneu jadi bukti,
bisa ngasakkeun nu aya, ngarobah rasa jeung sari.

Sagala anu tumuwuh, pangeusina bumi-langit,
kaseneuan jeung panasna, 
hasilna henteu sa’eutik kokotor ge kabersihan, 
kahartina mun dipikir.

Dimana panas sumurup, lir Seuneu di kayu api,
sakotret oge katingal, seneu hurung jeung pinasti, 
hawana mamawa panas, gunana pada tinggali.

Panjang lamun dipicatur, lampah Seuneu ti nu leutik, 
nepi ka nu gede pisan, hawana nu perlu sidik, 
nyehatkeun sakur nu aya, nyampurnakeun karep Abdi.

Sampurnaning adeg tangtung, haneut ulah make teuing, 
nu lempeng adegananna, percaya ka eusi diri, 
kacukupan pangawasa, ti Gusti-Abdi sawiji.

Seuneu mah najan geus nyurup, ka srangenge enggeus balik, 
teu weleh sok kikiriman, mere penerangan sidik,
cahyana lamun ti beurang, hawana nya kitu deui.

Eusi jagat jadi subur, nu terang pada maruji,
nganuhunkeun ka jasana, lantaran pangasih Gusti,
pada narimakeun inya, Seuneu tunggal makhluk-Gusti.

Ka Seuneu ngucapkeun nuhun, nuhunna ku lampah pasti,
omongan mah teu berguna, pokona hate nu suci, 
nyaho, nyaksi, boga tekad, ngalakonan Panitah Gusti…


ANGIN
Hiliwir Angin ti Gunung, tunggal mawa rasa-sari,
bari mindah-mindah hawa, nu kotor jadi bersih, 
di Dunya katut di jalma, sato-hewan kitu deui.

Angin leutik manjing sum-sum, mawa sehat eusi diri, 
najan bawana LOAMAH, tapi lamun jeung pamilih, 
ka urang matak nyukupan, hirup rejeung suka ati.

Angin oge tunggal makhluk, boga asal cara Abdi, 
pada nareangan jalan, perjalanan geusan balik, 
maksudna mulang ka asal, mulih ka jatina deui.

Asal angina ti Loh Machfud, ngalipudan Abdi-Gusti, 
hawa nafsu jeung ambekan, tanda hirup jisim abdi, 
huripna di pawenangan, suka bungah geus pinasti.

Angin jadi kulit-bulu, estu teu pisah jeung diri,
ngalipudan jeung hawana, watekna resep ngaginding, 
gandang eusi pamidangan, nyukupan kahayang ati.

Lamun urang bias nyukup, ulah kurang ulah leuwih. 
Hartina reujeung panalar, 
LOAMAH kabeuli-beuli, tinangtu bakal nyukupan, 
sagalana moal Teuing...

Jadi manusa teh untung, dikersakeun ku Hyang Widi, 
di warugaan ku OPAT dulur sa-kulit sa-daging, 
balung-sumsum jeung sa-napas, KAMA-NUSA estu asli.

Kuring ti NU MAHA AGUNG, muji nuhun ka Hyang Widi, 
wireh di dunya ngumbara, dicukupan eusi diri,
ku sari-rasa nu tunggal, dulur opat jadi hiji.

Kitu kersaning Hyang Agung, sifatna nu Welas-Asih, 
ka abdi nu keur ngumbara, bekelna geusan pamilih, 
nya ELMU jeung PANGAWASA, nu nyampak di diri abdi.

Kudrat, Irodat Hyang Agung, Ilmu-Na pikeun pamilih, 
ngurus dulur anu opat, hawana nya kitu deui, 
ulah leuwih-kakurangan, sangkan salamet nya diri.

Silokana bisa nangtung, ruku, sujud, diuk misti,
kenca, katuhu ilikan, katukang nu geus kapanggih, 
urang pada salametna, hareupan GUSTI sa-wiji….


BUMI
Bumi teu beda ti indung, paribasa ibu Pertiwi,
ngawujudna sari-rasa, tunggalna kawula-Gusti,
Sidik rejeung kanyataan, bibiting pangeusi diri.

Oge kaperluan hirup, nya wadah katut pangeusi,
pepek taya kakurangan, naon nu dipelak jadi,
hasilna tanpa wilangan, kitu soteh mun kaharti.

MUTMAINAH ngaran nafsu, sabar jeung netepan janji, 
melak ngala nyaho mangsa, hade pamilih jeung binih,
teu ngala lain waktuna, kawitan bareng jeung pamit.

Tara sok ngajurung nafsu, sagalana jadi pikir,
pikiran jeung perhitungan, ngajauhan sirik-pidik,
komo jahil kaniaya, ka sepuh teu kumawani.

Sanajan runtah sagunung, kokotor sabudeur bumi,
rereged di unggal jalma, ku bumi tetep ditampi,
salawasna dibersihan, buahna garemah rapih.

Kokotor ngajadi gemuk, bibinihan jararadi,
sapelakna-sapelakna, anu melak pada metik,
hasil patekadananna, walatra kabeh kabagi.

Melak awi jadi iwung, nya iwung babakal awi,
anu melak sisikian, ngajadi tangkalna deui,
mawa buah nu mokaha, diareusi siki deui.

Ngan manusa nu linuhung, nu nyaho kalawan nyaksi,
make Ilmu-Na Pangeran, sakti ku Kawasa Gusti,
Saratna baroga rasa, rumasa rejeung narampi,

Hirupna pinuh ku NUHUN, nu aya kasari bukti, 
bungah taya papadana, sehat jauh ti kanyeuri,
genah, ni’mat rasa, sakaratna ge teu nyeuri.

Rukun rejeung dulur-dulur, 
seneu, cai, angin, bumi, amarah rejeung loamah, sawiah 
nya kitu deui, mutmainnah nu sabarna, pangasuh nafsu ning ati.

Nyukupan pangajak nafsu, henteu kurang henteu leuwih, 
manusa dunungannana, pancerna Kawula-Gusti,
anu mimpin perjalanan, ka PATHI dugi ka MATHI…

================ 
Pathi : Sari
Mathi: Nyari
SUMBER : PEPERENIAN SOENDA LOEHOENG

Carita Ti Limbangan: Prabu Mundingwangi

Prabu Mundingwangi

Carita ti Limbangan Ku : Aan Merdeka Permana

Prabu Munding Wangi Raja Pamungkas Galih Pakuan Karajaan Galih Pakuan anu perenahna di wewengkon Kacamatan Limbangan Kabupatén Garut, sanajan leutik tapi boga umur anu panjang. Geus aya ti abad 5 kénéh, diadegkeun ku Prabu Srimatikan Wrédikandar atawa Prabu Rumpah, turunan Tarumanagara. Ari rajana anu pamungkas, katelahna Prabu Munding Wangi, makamna aya di ponclot Gunung Pabéasan, wewengkon Selaawi, Kabupatén Garut.

Pabeasan téh hiji ngaran gunung di wewengkon tonggoheun Kacamatan Selaawi, Kabupatén Garut. Kaasup gunung anu luhur da lamun urang aya di ponclotna, padataran handap Limbangan kaawaskeun kalawan écés. Di ponclotna aya makam kuna. Henteu kaurus da arang aya jalma anu ngalanto ka lebah dinya ari teu penting-penting teuing mah. Mun ku anu saliwat, moal kabireungeuh makam, sabab ukur gundukan batu, kitu gé geus marisah. Kaayaanana kacida barala ku rungkun, alimusa jeung tangkal cucuk. Tapi da loba urang Selaawi jeung Limbangan anu ngarasa yakin yén éta téh makamna Prabu Munding Wangi.


Ari Prabu Munding Wangi téh, taya lian iwal ti raja pamungkas Karajaan Galih Pakuan (1690-1695 Maséhi). Ngaran aslina mah inyana téh Sriyadipasti. Sriyadipati atawa Prabu Munding Wangi téh putrana Sunan Rumenggong ti geureuha nu namina Walanis Wangi atawa Wahli Sartiningsi.

Walanis Wangi téh ogé mangrupa raina Prabu Adipatékan Jayakencana, nyaéta raja Karajaan Galih Pakuan saméméh Prabu Munding Wangi. Ku sabab Prabu Adipatékan teu boga turunan lalaki, singgasana karajaan téh ahirna dipasrahkeun ka alona atawa putrana pasangan Sunan Rumenggong jeung Walanis Wangi.

Karajaan Galih Pakuan téh bisa jadi karajaan nu umurna kawilang kolot di tatar Sunda. Ngadegna abad 5 atawa taun opat ratusan, eureun-eureun taun 1695 sabab dina taun éta pangaruh Mataram asup, jeung nagara dirobah jadi kabupatian.

“Karajaan mah terus hirup ngan teu kaambeu ku umum,” ceuk Sunan Rumenggong tina catetan-catetan tradisional. Teu kaambeu ku umum, atawa kurang katalingakeun ku balaréa, sabab sanajan umurna kawilang panjang tapi Galih Pakuan lain karajaan badag jeung salila ngadeg, sasat teu ngalaman kajadian-kajadian badag.

Sanajan umurna jauh leuwih kolot batan Pajajaran tapi basa Pajajaran ngadeg mah, Galih Pakuan téh ka éréh ka Pajajaran. Galih Pakuan boga kawajiban nganteurkeun séba ka Pakuan dina saban aya acara Kuwérabakti. Sanggeus Islam sumebar ka mana-mana, Galih Pakuan tetep hormat ka Pajajaran, ku jalan teu ngeureunkeun séba.

Padahal ti jaman Prabu Handé Liman Sanjaya, (putra Sri Baduga Maharaja), sacara pamaréntahan, Galih Pakuan geus leuwih déngdék ka Cirebon, batan milih biluk ka Pajajaran, sanajan ari amba-rahayatna mah kabagi dua. Hartina, aya anu mémang milu déngdék ka Cirebon tapi ogé aya anu tetep satia-satuhu ka Pajajaran. Ti antara maranéhna, kungsi aya patelak urusan ieu, ngan henteu ari jadi patelak badag mah. Ongkoh sanajan milih biluk ka Cirebon, pamaréntahan Galih Pakuan henteu ngamusuhan Pajajaran.

Sunan Rumenggong, datang ti wewengkon Banten, milu nyebarkeun Islam di wewengkon Galih Pakuan. Loba urang Galih Pakuan anu pindah agama, tapi aya anu keukeuh satia-satuhu kana agama karuhun. Tapi ku Sunan Rumenggong teu dikukmaha, teu dipaséaan.

“Da ari enas-enasna mah kabéh ogé tunggal sadulur, jadi tong alatan béda kayakinan jadi pacogrégan,” saur Sunan Rumenggong harita. Tapi kilangh kitu cenah, kungsi ari aya papaséaan tepikeun ka timbul galungan mah. Ngan mimitina tina urusan dadagangan.

Sawaktu aya sabubuhan padagang muslim ti Banten ka Galih Pakuan, timbul patelak urusan nangtukeun tata-cara dagang. Ceuk ieu kudu ku cara tradisi karuhun tapi ceuk itu kudu ku tata-cara Islam, atuh sasama padagang béda paham agama téh paraséa, tilu bulan lilana aya riweuh-riweuh di Galih Pakuan sabab padagang urang Banten, ngeprak balad ti Banten. Eureun-reun sotéh ku kasadaran masing-masing pihak wé. Jiga ceuk ucapan Sunan Rumenggong téa, yén dina enas-enasna mah kabéh gé tunggal sadulur sanajan béda paham kayakinan ogé.

Sunan Rumenggong ogé datangna ti Banten ka Galih Pakuan téh, niatna mah jual-beuli, ngan selang-selang ti éta sok nyebarkeun agama. Malah ku sabab ari di kalangan pamaréntahan mah, pangagung téh loba anu geus muslim, atuh Sunan Rumenggong ogé loba hubungan jeung pangagung, tepikeun ka ahirna nikah ka raina Prabu Adipatékan, nyatana Nyi Walanis Wangi.

Malah ahirna, nya putra ti ieu pasangan anu ka hareupna ngagantikeun raja, Prabu Munding Wangi, atawa Sriyadipati téa. Hanjakal, karajaan sanggeus dirajaan ku Prabu Munding Wangi, ukur nyésakeun umur salila lima taun (1690-1695). Nu jadi masalah, robahna pajamanan karasa pisan héabna. Mataram ajeg-pengkuh di wilayah Priangan, nancebkeun adeg-adeg pamaréntahan anyar.

Tina karajaan, Galih Pakuan robah jadi kabupatian. Kitu gé ngaran Galih Pakuanana mah leungit, nya robah jadi Kabupatian Limbangan. 
================
Dicutat tina Majalah Ujung Galuh No. 13

Keterangan : 
- Siitus Di Gunung Pabeasan Selaawi :
1. Makam Prabu Munding Wangi / Sunan Cisorok Pelitaasih Gunung Pabeasan Selaawi.
2. Makam Manggun Rebang / Mangun Dipa Cihaseum Pabeasan Selaawi.
3. Makam Kesrek Pangangonan Gunung Pabeasan Selaawi. 
4. Makam Bang Suwita / Antiyeum Puncak Gunung Pabeasan. 
Aos salajengna hasil penelusuran dina Blog Limbangan The Returns

- Prabu Handé Liman Sanjaya, (putra Sri Baduga Maharaja ti Ratu Raja Mantri ti Sumedang Larang).

Alus eusina ieu wawacan teh kacutat tahunna deui, ampir sami sareng Babad Karta Rahayu Limbangan dina masa Sunan Rumenggong, ngan aya hiji patarosan, nyaeta : "Na enya Sunan Rumenggong teh datang ti Banten atawa ti Mandala Puntang (Timbanganten; asalna mah Nagara Panembong)?" Numutkeun babad Sajarah Silsilah Asal Usul Limbangan, yen Sunan Rumenggong teh masih katurunan Prabu Jaya Dewata (Prabu Siliwangi) ti Nay Putri Inten Dewata (putra Dalem Pasehan Timbanganten) kitu deu masih dulurna Sunan Ranggalawe (Ratu Timbanganten). Aos salejengan dina BABAD LIMBANGAN GARUT.

Kitu deui kasebut 7 wilayah Karajaan di Garut dina masa abad 14 - 16 Masehi, nyaeta :

- Galih Pakuan (Balubur Limbangan)
1. Prabu Layaran Wangi / Sunan Rumenggong
2. Nalendra Prabu Liman Senjaya 
3. Prabu Wijayakusumah (Sunan Cipancar).

- Sudalarang (Sukawening)
1. Prabu Wastu Dewa
2. Sangga Adipati Liman Senjaya (ti Galih Pakuan) jeung Wastu Dewa (ti Sudalarang) teh adi lanceuk putrana Prabu Layakusumah. 
Indung Liman Senjaya jeung Wastu Dewa teh nyaeta Nyi Rambut Kasih (anak Raja Sekean Layaran Wangi ti mumunggang gunung Haruman)

- Cangkuang (Leles)
1. Prabu Layakusumah
2. Prabu Perhancilan
3. Prabu Pangadegan (Sunan di Kandanghaur)

- Mandala Puntang (Timbanganten; asalna mah Nagara Panembong)
1.  Dalem Pasehan
2. Nalendra Ratu Maraja Inten Dewata (putri Dalem Pasehan anu ditikah ku Prabu Siliwangi)
3. Prabu Permana (di Puntang)
4. Prabu Panten Rama Dewa
5. Prabu Derma Kingking
Keterangan : Kerajaan ini memang kurang begitu populer di kalangan masyarakat Jawa Barat, karena kerajaan ini memang tergolong kecil. Kerajaan Timbanganten merupakan Kerajaan yang berada dibawah dominasi Kerajaan Pajajaran. Kerajaan ini memiliki cakupan wilayah yang cukup luas, terdiri atas sembilan daerah yang disebut "Ukur Sasanga", yang salah satu wilayahnya adalah wilayah Tatar Ukur (sekarang Bandung) dengan ibukotanya yaitu Tegalluar. Namun setelah Kerajaan Pajajaran runtuh di tahun 1579, Tatar Ukur menjadi wilayah kekuasaan Kerajaan Sumedanglarang (penerus Kerajaan Pajajaran).

- Batuwangi (Singajaya)
1. Prabu Terus Bawa (Penj. Prabu Terus Bawa di dieu sanes Prabu Tarusbawa Raja Sunda ka 1 masa pamarentah karatuan 591 – 645 Caka (695 – 748 Masehi)
2. Prabu Wirawangsa
3. Batara Tawalang Tedeba

- Kandangwesi (Bungbulang)
1. Prabu Surata (Sri Maharaja)
2. Adipati Jeping

- Nagara Sancang (Pameungpeuk)
1. Prabu Brajadilewa (jeung patih Parenggong Jayakaraton,).

Mukakeun Harti Pupuh Atawa Papatet Sakawayana

Mukakeun harti Pupuh atawa Papatet, nu sok dipantunkeun / dihaleuangkeun nu ku barudak ayeuna mah teu kahontal kamana loyogna eta paparikan silib jeung silokana.

Da penyanyi Sunda oge can puguh ngartian dina Silib jeung Siloka eta paparikan atawa papatet.

Contohna dina lagu bubuka Darso "MARIPI", dihandap ieu :
Gunung Tanpa Tutugan
Gunung Galunggung kapungkur 
Gunung Sumedang katunjang 
Talaga Sokawayana 
Rangkecik di tengah leuweung 
Ulah pundung ku disungkun 
Ulah melang teu diteang 
Tarima raga wayahna 
Ngancik di nagara deungeun

Gunung Gede siga nu nande 
Nandean ka badan kuring 
Gunung Pangrango ngajogo 
Ngadagoan kuring wangsul 
Wangsul ti pangumbaraan 
Kebo mulih pakandangan 
Nya muncang labuh ka puhu 
Pulangkeun ka Pajajaran


Sabenerna eta paparikan papantun siloka - sindir kanggo Rd. Aji Mantri Sokawayana putrana Prabu Nusiya Mulya (Prabu Seda / Prabu Raga Mulya Surya Kancana) raja Pajajaran Panungtung nu burak dirurug ku wadya balad Cirebon - Banten, sanes kanggo Prabu Walangsungsang Sultan Cirebon kahiji putrana Prabu Jaya Dewaya Siliwangi ti Nay Subanglarang, "GUNUNG GEDE" dina papantun siloka eta maksadna GUNUNG TAMPOMAS / TAMPORASIH, sanes Gunung Gede Bogor. Gunung Tampomas atawa Tamporasih beuheula diaranan Gunung Agung atawa Gunung Gede.


Malah nepi ka kiwari sabagian masyarakat Conggeang, Tanjungkerta jeung Buah Dua, tara nyebut Gunung Tampomas tapi nyarebutna Gunung Agung atawa Gunung Gede.

Katalungtik tina wawacan, sajarah jeung Catur Rangga, ayana dinamian Gunung Agung (Gede), dina hubunganna jeung kayakinan ALAM KOSMOLOGI KAMANDALAAN - BUAHNA DALIMA - Sunda nu Lima, nyaeta : KALER, WETAN, KIDUL, KULON jeung PUSEURna yaeta Gunung Tampomas atawa Wilayah Sumedang, sarta dina kakaitanna jeung philosofi Trilogi "TRI TANGGTU DI BHUANA' antara wilayah Kamandalan / Kabuyutan Sumedanglarang, Kamandalan / Kabuyutan Cirebon Larang, Wilayah Kamandalaan / KabataRAan Galunggung jeung Wilayah Kamandalaan / Kabuyutan / KabataRAan Denuh, Kamandalaan / Kabuyutan Subanglarang dina jaman beh dituna nyaeta jaman Taruma NagaRA (Matarum), Puseur Panca Wilayah eta ayana di Sumedanglatang.


Pan geuning aya pupuh atawa papantun "NATAAN GUNUNG", nu eusina kieu :
Gunung Tanpa Tutugan
GUNUNG GALUNGGUNG kapungkur
GUNUNG SUMEDANG katunjang
lain SUMEDANG di WETAN
Baheula SUMEDANG LARANG
SUMEDANG SASAKA DOMAS 
Lain GUNUNG TAMPA OMAS

Itu gunung naon...
nu ngayapak tebeh WETAN
ari GUNUNG CIREMAI teh
tetengger nagara mana?
Lain CIREBON di wetan
CIREBON baheula LARANG
CIREBON SASAKA DOMAS

Itu Gunung naon...raden?
"GUNUNG CUPU' Mandaluyu
layu soteh hayu mulang
wangsul ti pangumbaraan

Ari "GUNUNG CUPU", teh raden
Tetengger NAGARA mana?
itu gunung naon...jst.


Dina Jaman Tarumanagara Kamandalaan / Kabuyutan Mandala Mandala herang, Kamandalaan / Kabuyutan Gunung Cupu Manik jeung Kamandalaan / kabuyutan Gunung Cupu, Wilayah Puseur Kosmologi Medang (Sumedang), ka lebet wilayah vazal (bawahan) Tarumanagara anu dpimpinna ku Prabu Daniswara (Somadira) turunanan Karajaan Salakanagara => SUMEDANG SASAKA DOMAS, kitu deui jaman Tembong Agung kungsi Sakawayana (Mbah Jalul) anu atsarna di Cipaku Astana Gede Darmaraja, kungsi mimpin Mandala eta.

Dumasar eta babad aya dua nami sokawayana, ngan papatet nu diluhur mah nyaritakeun Jaman Resi Sokawayana Rd. Aji Mantri ti Pajajaran putrana Prabu Haris Maung (Prabu Seda atawa Prabu Nusiya Mulya) anu bubuara ka Sumedang masrahkeun Makuta Binokasih piwarangan Prabu Seda (Nusiya Mulya).

Kakuatanna Mahkuta dipasrahkeun ka Sumedang, ku sabab ti Ratu Raja Mantri anu dipigarwa ku Prabu Jaya Dewata ngalahirkeun treuh-treuh Pajajaran nu aya di wilayah Sumedang di antara Rd. Memeut anu tumetep di Sumedang anu puputra Sunan Arya Pada, ramana Ratu Cukang Gede Waru.

Ratu Ratnasih / Nyi Rajamatri (Ratu Istri Rajamantri) dipigarwa ku Prabu Sri Baduga Maharaja Ratu Haji (Prabu Jayadewata), puputra :
1. Balik Layaran / Sunan Kebo Warna 
2. R. Ceumeut / Rd. Memeut => ramana Sunan Pada => ramana Ratu Cukang Waru garwana Prabu Geusan nu kahiji, nu ngarundaykeun Para Bupati Salajengna ti ngawitan Rangga Gede puputra Rangga Gempol II, puputra Ranggal Gempol (Rd. Bagus Weruh/Panembahan)...jst.
3. R. Ne-Eukeun
4. Munding Kelemu Wilamantri atanapi Munding Keulepeung
5. R. Sake atawa Prabu Wastu Dewa => Kaprabonan Sudalarang (Sukawening) Garut.
6. Mundingsari II / Mundingsari Ageung => Atsarna aya di Heubeul Isuk Nanggerang caket Prabu Tirta Kusumah (Sunan Tuakan), tapi aya oge di Limbangan Garut (Cipancar Girang) nu aslina.
7. Dalem Manggu Larang.
8. Munding Dalem. 
9. Prabu Liman Sanjaya => Kaprabonan Galih Pakuan Limbangan(Cipancar Girang) 
10. Jaka Puspa Alias Guru Gantangan ...abdi gaduh sangkian Sutra Ngumbar anu di Cipancar teh Rd, Meumeut / Rd. Cameut ramana Sunan Pada

Janten pantes mun di mana papantun eta disebutna Kebo Mulih Pakandangan. Di tinggal jaman ka tukangna deui sadayana katurunanan Raja-raja Sunda Pajajaran katurunan ti Ciung Wanara / Buyud Maja anu di urus ku Ki Balangantrang (Aria Bimarkasa) putrana Rsi Jantaka ti Kamandalaan Denuh Tasikmalaya, patih di Galuh dina mangsa Prabu Purbasora sareng ku Dewi Komala Sari (Sunan Baeti) putrana Prabu Purbasora,anu harita ngadegekeun kamandalaan Cipancar Hilir di Sumedang.

Keun wae ah mohal waka dibahas "Babad Sagara Noh", na mah da eta mah jaman dapora, beh dituna pisan. Da geuning baheula sok kapanggih artefak keong laut atawa kerang Laut anu geus ngawatu di Gunung Karang Tampomas - Tampomas buka kembem.

Talaga Sokawayana rangkecik ditengah leuweung, baheula daerah eta masih pinuh ku tangkalan baheula aya tanah Ene H. Katidjah binti Entjoh (alm) ti karuhun Sumedang, nu ayeuna jadi tempat pamacingan lauk pagigir jeung Restoranna Kang Adung. 

Tanjakan Serang Cimalaka Jaman Baheula

Kiwari di SERANG CIMALAKA aya PDAM, aya POM Bensin, aya Kantor Kehakimann, aya tempat Jualan Lauk emas, aya Kolam renang Gajah Depa, aya Pesona Sumedang Karaoke Resto & Cape, bade aya RS Swasta wangunanna mah tereh rengse, ayana daerah di Serang - Cimalaka anu aya makam Rd. Aji Mantri tukangeun PDAM, kapungkurna aya balong dipalih dinya ayeuna mah sawah, Namina balong leutak Sakawayana sibalagama.

Silsilah Rd. Aji Mantri kirang langkung kieu : http://sr.rodovid.org/wk/Особа:855277

Rd. Aji Mantri puputra SANTOWAN JAGABAYA, anu makamna di Nangtung Sumedang, ngarundaykeun KIAYAI TANUJIWA anu janten Bupati Pertama Bogor anu milarian tilasna Karaton Pajajaran di Bogor.

Pupuh Kiayai Tanu Jiwa aya dina sindiran :
Ayang-ayang gung 
Menak ki Mas Tanu,.nu jadi Wadana 
Naha maneh kitu ruket jeung kumpeni...jst

Anu sok dilagukeun mangsa budak baheula amun  arulin diburuan. Padahal pupuh eta kontradiksi anu ditujukeun ka kiayai Tanu Jiwa, ku sabab janten tantara walanda, nu muka ngawitan Kampung Bogor teras anjeunna dibuang ku Walanda.

Kacida ageung jasa eta Rd. Aji Mantri pikeun Sumedanglarang mah da upami sacara garis katurunan mah Karaton Pajajaran lungsurna ka Raden Aji Mantri, nalika Pajajaran burak dina jaman Prabu Seda (Nusiya Mulya / Prabu Haris Maung) malih anjeunna nu dipiwarang masrahkeun Mahkuta Bino Kasih ka Sumedanglarang, ku Prabu Nusiya Mulya, jalan malibir laut kidul ti Kadu Hejo Pandeglang - Kiraras - Palabuhan Ratu (Sukabumi) - Sancang tuluy ka Pangeureunan Garut, nu maksad para kandaga-kandaga lente rombongan para patinggi pajajaran Gotra Sawala heula di Kaprabonan Galeuh Pakuan Limbangan anu Prabuna harita Rakryan Layaran Wangi / Bujangga Manik (Sunan Rumenggong) hiji sesepuh treuh Pajajaran anu dianggap dipikolot, nembe ka Sumedang.


Teu dipiwarang ka Cirebon atanapi Banten pasukan anu ngarurug ramana. Prabu Nusiya Mulya di Kadu Hejo Pandeglang.

Engklak-klakan MAS RIPI, lucu pisan...nya mohal bisaeun atuh Mas Ripi mah ngahartikeun silib jeung siliokana oge.

Cag ah.. hapunten bilih kirang tata, titi jeung prayuga.

Prasyarat Berdiri dan Sahnya Keraton Sumedang larang Sudah Memenuhi Semua Syarat



Pejuangan pengajuan rekontruksi pranata dan revitalisasi karaton sumedang larang alhamdulillah sudah mulai final.



Selain eksistensinya harus ada pengakuan dan rekomendasi dari pemerintah kabupaten juga harus memenuhi syarat sebagai berikut :

1. Kerajaan  /Kesultanan harus ada / tercantum dalam sejarah nasional  / internasional.

2. Harus mempunyai Karaton yang masih ada sampai sekarang meskipun hanya tinggal pondasinya.

3. Mempunyai silsilah keturunan langsung dari padmi,dan kedudukan dalam jenjang generasi adalah generasi tertua dari pihak laki-laki.

4.  Ada situs makam-makam leluhur dari Kerajaan / Kesultanan.

5. Mempunyai peninggalan-peninggalan leluhurnya baik berupa perkakas / ageman / naskah-naskah asli / bangunan dll.

6. Masih melaksanakan prosesi keagamaan / adat  / budaya  / kesenian secara rutin.

7. Terdaftar diakui oleh organisasi-organisasi kerajaan / kesultanan yang telah terdaftar di KEMENDAGRI.

Dan Karaton Sumedang Larang sudah memenuhi syarat semuanya

YAYASAN NADZIR WAKAF PANGERAN SUMEDANG
KSL YNWPS

----------------
Humas Media NKSL

Nyaritakeun Luluhur Kampung Dukuh Pameunpeuk Garut

Sampurasun

Kisah dikawitan dina taun 1601 Prabu Geusan Ulun ngantunkeun anu salejengnan digentos ku putrana Pangeran Aria Soeriadiwangsa (Rangga Gempol), dina masa Aria Soeriadiwangsa kakuasaan Sumedang Larang di daerah tos nyirorot turun sareng Kasultanan Mataram ngaluaskeun wilayahna ka sagala panjuru tatar jawa dibelah kulon Banten, Cirebon kalebet ka Sumedanglarang.

Photo 1. Di Kampung Dukuh Kecamatan Pameungpeuk Garut

Dina waktu eta Sumedang larang tos teu gaduh kakuatan pikeun ngalawan nu akhirna Pangeran Aria Soeriadiwangsa sareng Pangeran Rangga Gede, disuhunkeun ku kasultanan Mataram pikeun nganyatakeun yen Sumedanglarang janten wilayah  vazal dina kakawasaan Kasulatan Mataram dina taun 1620 dina masa Sultan Agung.

Sembah Lebe Warta Kusumah teh putra lungsuran ti Bangsawan Galuh Pajajaran nu nikah ka Nyi Mas Ajeng Tanganziah lungsuran Wali Sanga nu kantos diutus Sinuhun Mataram tugas janten Ulama di Kabupatian Sumedanglarang dina masa Pangeran Rangga Gempol 2 dugi ka masa Pangeran Panembahan.

Mama Aang Cigentur (alm) rundayan Syekh Pamijahan, Syekh Pamijahan putrana Syekh Abdul Jalil (Sembah Lebe Warta Kusumah) anu janten kapala panghulu agama, nalika jaman Rangga Gempol 2 dugi ka Pangeran Panembahan.

Ngawitanana Sembah Lebe Warta Kusumah ti Pasantrenan Talaga anu umurna eta pasantrenan samawa sareng Pajamanan Pangeran Santri., ti dinya aya pasatrenan Buhun, teras anjeunna disuhunkeun / diangkat janten Kapala Panghulu ku Kasultanan Mataram di Sumedanglarang. Tapi aya oge nu ngisahkeun kaluaran ti Pasantrenan Mataram, duka mana nu leres?

Raina Syekh Abdul Jalil neraskeun janten kapala panghulu agama di Sumedanglarang makamna aya di Gunung Puyuh caket makam alihan Patra Kusumah dicaket tangkal di pojok mung makamna tos teu katinggal kumargi kalimpudan ku akar tangkal.

Abdi kantos kapilih dinya sareng kang Oos Supyadin,.nalika nyucruk rundayan Kampung Dukuh anu ngarundaykeun ka Pamijahan, Cikelet Pameunpeuk teureuh ti pun bojo, ka Cianjur Pasantrenan Mama Aang Cigentur jsb

Ngecagkeun kalungguhanana janten Kapala panghulu Agama (katerangan : mun kiwari mah sami sareng kapala Dinas Agama tingkat Kabupaten).

Sembah Lembah Warta Kusumah (Syekh Abdul Jalil), nalika anjeunna angkat ziarah ka Tanah Suci. waktos harita aya utusan ti Banten 2 jalmi, supados Sumedanglarang leres-leres tundukna ka Banten (catetan : ieu mah sateuacan peristiwa Tegalkalong), eta dua utusan teh ditelasan pati ku ponggawa ti Sumedanglarang piwarangan Pangeran Panembahan, miceun salasah sangkan teu apaleun pihak Banten anu tos tunduk ka Mataram.

Photo 2. Silaturahmi Lebaran Rundayan Cikelet Sareng Kampung Dukuh 

Pas dongkap wangsul ziarah ti Mekah Syekh Abdul Jalil ngadangu salentingan yen aya pasuruh utusan ti Banten anu mikeun surat ditelasan patina eta 2 utusan ti Banten teh anu ragana / jasadna saterusna dipiceun ka Cadas Pangeran.

Harita dina jaman Pangeran Panembahan, Pangeran Panembahan gaduh niat hoyong lepas tina vazal (bawahan) kasultanan Mataram, anu dina jaman Pangeran Rangga Gempol 1 (Soeriadiwangsa) teras Pangeran Rangga Gede dugi ka Rangga Gempol 2 Sumedanglarang aya dina vazal (wilayah) sareng tekanan wilayah kasultanan Mataram.

Kunaon margina hoyong bebas dina tekanan sareng vazal (bawahan) Mataram, dina jaman Pangeran Soeriadiwangsa, kaalaman Pangeran Soeriadiwangsa (Rangga Gempol), mung dianggo alat kakawasaan Kasultanan Mataram nalika meruhkeun Karajaan Sampang - Madura, harita oge Pangeran Rangga Gede ngiring ka Mataram malih samakta pasukan terlatih (Balad Sarewu) ti Sumedanglarang suwung dicandak ka Mataram kanggo meruhkeun wilayah Sampang - Madura, dugi ka kiwari aya rundayan Sumedanglarang di Mataram (Solo), mung Pangeran Rangga Gede wangsul deui ka Sumedanglarang, neraskeun kabupatian di Sumedanglarang.

Pangeran Soeriadiwangsa diangkat janten senopati di Mataram kanggo meruhkeun Madura aya 6 Karajaan di Sampang - Madura anu kedah tunduk dina mangsa kakawasan kasultanan Mataram, anu tilu mah tiasa ku cara dibadamian (damai) kumargi 3 karajaan eta aya kakaitan ti ibuna Ratu Harisbaya, nanging anu 3 karajaan teu tiasa diajak jalan damai nya akhirna eta 3 karajaan diperangan dugi kalami pisan. 


Tos rengse merangan 3 karajaan di Madura eta, teras pangeran Soeriadiwangsa wangsul ka Mataram, kumargi Pangeran Soeriadiwangsa tos ngaraos samaktha kakuatan sareng badami sateuacanna sareng lanceukna pangeran Rangga Gede, nya kagungan niat bade ngagulingkeun (makar) kakuatan kasultanan Mataram, eta berita kudeta teh kadangueun ku Sultan Agung, nya akhirna Pangeran Soeriadiwangsa dihukum, ngawitanana mah diadukeun sareng para senopati Mataram, nanging sadayana senopati Mataram teu aya nu mangapulia / kiateun ngalawan kakuatan elmu kanuragan Pangeran Soeriadiwangsa anu ngagaduhan kanuragan Pancasona taneuh ti Pajajaran (di Jawa katelahna Rawe Rontek, naha eta sabenarna elmu kanuragan teh ti tanah Pajajaran atawa ti Jawa?), nya akhirna ditelasan ku keris anjeunna nyalira badanna dibagi tilu (makamna aya di Lempuyang Wangi Solo), malih saleresna mah leungeunna oge dipisahkeun di kasultanan Surosowan Banten (simkuring kantos nyalusur ka Surosowan Banten sareng rerengan NKSL ka Banten waktos ngalacak batu panobatan Raja-raja Pajajaran).

Kiwari Atsar pangalihan Pangeran Soeriadiwangsa aya oge di Gunung Rengganis (Dayeuh Luhur) di area Makam ramana Prabu Geusan Ulun, kanggo kapentingan anu ziarah nyucruk laratan mapay rundayan karuhun, sangkan teu kedah tebih angkat ka Solo.

Ti harita kajantenan eta kabupatian Sumedanglarang hoyong leupas tina Vazal (bawahan) sareng tekanan kasultanan Mataram, dina jaman Pangeran Rangga Gede anu diteraskeun kuputrana Rangga Gempol II teu acan laksana eta paniatan leupas tina vazal (bawahan) sareng tekanan kasultanan mataram teh.

Ayeuna lajengkeun deui ku margi waktos bade diangkatna Syekh Abdul Jalil nyumpah jabatan ku nyalira heug kersa diangkat janten Kapala Penghulu, mung teu kenging aya pembunuhan deui, nya anjeunna kuciwa ka Pangeran Panembahan ngaraos dihianatan Sumpah anjeunna.

Nya akhirna anjeunna ngecagleun kalungguhan kapala penghulu agamana ka raina, anjeunna teras miang titirah ka talaga nuju titirah di Talaga anjeunna ningali Cahaya anu nyirorot di langit (Bintang Berekor anu jatuh) eta cahaya nu nyirorot teh muragna ka Walungan Cikaengan (Kampung Dukuh / wilayah Sancang V).

Nya teras ku Syekh Abdi Jalil disalusur muragna eta cahaya (bintang berekor) teh ngambah jalan basisir laut ti Talaga - Tasik - Sancang dugi ka Kampung Dukuh kiwari.

Janten kasimpulanna Syekh Abdul Jalil teu leupat kumargi hoyong nerapkeun ajaran islam dina masa eta, kitu deui Pangeran Panembahan teu lepat gaduh niat ngaluaskeun deui wilayah Sumedanglarang anu tos runtuh ku tekanan sareng vazal (wilayah) Mataram janten nagara anu bebas tina tekanan Mataram Intina mah.

Hapunten bilih aya basa kirang titi, tata sareng prayuga anu kirang merenah kanu manah nu ngaos kisah ieu.

Rampes.